Depremde kaç bina yıkıldı?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hasar tespit raporu, Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremin yol açtığı tahribatı gözler önüne serdi. Buna göre depremde en çok yıkıma uğrayan iller Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya ve Adıyaman oldu. Ancak depremden etkilenen 11 ilde yaklaşık 232 bin bağımsız bölümden oluşan 78 bin yapı tespit edilemedi. Hatay’da meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki son depremin az veya orta hasarlı yaklaşık 198 binaya etkisi bilinmiyor. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç, son depremden sonra bu binaların durumunun ağırlaştığını belirterek, “Bakanlık bu binaları yeniden incelemeli. Aksi takdirde vatandaşlar talepte bulunsun” uyarısında bulundu.

Kahramanmaraş ve çevre illerde hissedilen 7,7 büyüklüğündeki depremin ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adana, Osmaniye, Malatya, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır ve Elazığ illerinde 7.100 işçi ile hasar tespit çalışmaları yürütmüştür. Yapılan çalışmaların ardından Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 16 Şubat 2023 tarihli bir rapor hazırladı. Raporda, depremin 11 ildeki tahribata ilişkin detayları ortaya çıktı.

77 bin 754 binanın durumu bilinmiyor

Rapora göre, 11 ildeki toplam 717 bin 614 binanın 90 bin 609’unun acil yıkılması, ağır hasarlı ve yıkılması gereken binalar olduğu belirlendi. Bu binalardaki konut sayısı ise 269 bin 51 olarak belirlendi. 11 ilde 77 bin 754 binada bulunan 231 bin 878 bağımsız bölümle ilgili tespit yapılamadı. Hasarsız olarak tescil edilen bina sayısı 351 bin 426, bağımsız bölüm sayısı ise 1 milyon 260 bin 659 oldu. 197 bin 825 bina hafif ve orta hasarlı olarak kayıtlara geçti. Yıkılan toplam bina sayısı 18.200 idi. Acil yıkılacak ağır hasarlı ve harap iş yeri sayısı 61 bin 890 olurken, benzer durumdaki ahır sayısı 3 bin 809 oldu.

Adana’da 85 bina ya yandı ya da ağır hasar gördü

Raporda illere göre detaylı yıkım anlatıldı. Adana’da 18 bina ve 304 bağımsız bölüm yıkıldı. Yıkılan ve ağır hasarlı hemen yıkılması gereken bina sayısı 85 oldu. Bu binalardaki konut sayısı 1.467 olarak belirlendi. Adana’da tespit edilemeyen bina sayısı 522, konut sayısı ise 2 bin 928 oldu. Ayrıca 100 işyeri de anında yıkılacak, ağır hasarlı ve harap durumda. Adana’da Çukurova’da 11, Seyhan’da bir bina yıkıldı.

Adana’da 18 bina ve 304 bağımsız bölüm yıkıldı.Fotoğraf: Halil Taşkın/DW

Adıyaman’da 9 bin 844 daire yıkıldı

51 bin 20 tescilli binanın bulunduğu Adıyaman’da yıkılan bina sayısı ise 2 bin 349 oldu. Bu yıkılan binalar 9 bin 844 bağımsız bölümden oluştu. Yıkılacak, ağır hasarlı ve yıkılacak toplam bina sayısı 10 bin 549 olurken, içindeki konut sayısı 30 bin 521 oldu. Yine 5 bin 54 işyeri ya yandı ya da ağır hasar gördü. 350 ahır yıkıldı veya ağır hasar gördü. Öte yandan Adıyaman’da 5 bin 832 binanın 18 bin 535 bağımsız bölümünün hasar tespiti yapılamadı.

Merkezin ardından 614 bina ile Gölbaşı, 168 bina ile Kahta ve 125 bina ile Besni, Adıyaman’da en çok binanın yıkıldığı merkezin ardından geldi. Gerger semtinde hiçbir bina yıkılmadı.

Diyarbakır’da 175 bina yıkıldı

Diyarbakır’da meydana gelen depremde 39 bin 44 binanın 175’i yıkıldı. Bu binalarda 653 adet bağımsız bölüm bulunmaktaydı. Ağır hasar gören, yıkılan veya yıkılan toplam bina sayısı 967, konut sayısı ise 6.469 oldu. Örneğin 903 işletme ve 72 ahır tespit edildi. Bağlar ilçesinde 61, Yenişehir’de 57, Sur’da 33 bina yıkıldı. Diyarbakır’da tespit edilemeyen bina sayısı 4,8, konut sayısı ise 15 bin 381 oldu.

Geçmişte sarsıntıların yaşandığı Elazığ’da sadece bir bina çöktü. Ancak yıkılacak, ağır hasar görecek ve yıkılacak toplam bina sayısı 821 oldu. Bu binalardaki konut sayısı ise 3 bin 869 oldu. Elazığ’da an itibariyle 146 bina tespit edilemedi.

Gaziantep’te 14 bin bina ağır hasar gördü

Gaziantep’te 210 bin bina vardı. Depremde bu binaların 3.364’ü yıkıldı. Yıkılan binalardaki konut sayısı 5 bin 343 oldu. Yıkılacak, ağır hasar görecek ve yıkılacak toplam bina sayısı 14 bin 341, konut sayısı ise 24 bin 358 oldu. Bu kategorideki işletme sayısı 6.146, ahır sayısı ise 1.807 oldu. Raporda, Gaziantep’te 64 bin 573 bağımsız bölümden oluşan 27 bin 165 yapı ile ilgili tespit yapılamadığı yazıldı. İlçelerin ortasında en çok yıkılan 1.743 bina ile Nurdağı ve 1.90 bina ile İslahiye oldu. Oğuzeli ve Karkamış ilçelerinde ise yıkılan bina kayıtlara geçmedi.

Depremin merkez üssünde durum nedir?

Depremin merkez üssü Kahramanmaraş’ta 103 bin binadan 3 bin 752’si yıkıldı. Yani 15.940 bağımsız bölüm yok edildi. Acil yıkılacak, ağır hasarlı ve acil yıkılacak bina sayısı 19 bin 194, konut sayısı 60 bin 667, işyeri sayısı 14 bin 776, ahır sayısı 397 oldu. 37 bin 424 bağımsız bölümden oluşan 13 bin 2 binada , algılama yapılamadı. Dulkadiroğlu ilçesinde 1.187, Türkoğlu ilçesinde 770, Pazarcık ilçesinde 582, Onikisubat’ta 483, Elbistan’da 468 bina yandı. Andırın ilçesinde yıkılan, ağır hasar gören veya acil yıkılan bina sayısı “0” olarak kaydedildi.

Kahramanmaraş’ta 103 bin binadan 3 bin 752’si yıkıldı. Fotoğraf: Pakistan Relief IDEA

Malatya’da 2 bin 285 bina yıkıldı

Yaklaşık 53 bin binanın bulunduğu Malatya’da 2 bin 285 bina yıkıldı. Bu binalarla birlikte 8 bin 137 bağımsız bölüm moloza döndü. Yıkılacak ve ağır hasar görecek toplam bina sayısı 13 bin 860, konut sayısı 43 bin 223, ticari işletme sayısı 11 bin 602, ahır sayısı 528 oldu. 37 bin 415 bağımsız parça tespit edilemedi. Doğanşehir ilçesinde 897, Yeşilyurt’ta 649, Battalgazi’de 384 ve Akçadağ’da 355 bina yıkıldı.

En çok yıkım Hatay’da

Bakanlığın raporuna göre en fazla yıkım Hatay’da yaşandı. Yaklaşık 130 bin binanın bulunduğu Hatay’da 5 bin 696 bina yıkıldı. Yıkılan bağımsız bölüm sayısı ise 23 bin 90 oldu. 6 bin 318 bina ile 19 bin 505 bağımsız bölümde tespit yapılamadı. Yıkılacak, ağır hasar görecek ve yıkılacak bina sayısı 25.822, konut sayısı 85.724, işyeri sayısı 19.646, ahır sayısı 449 oldu. En çok yıkılan bina 3 bin ile Antakya’da meydana geldi. 79. Kırıkhan’da 893, Samandağ’da 351, Altınözü’nde 263, Hassa’da 258, Defne’de 227 ve İskenderun’da 216 bina yıkıldı.

12 bin binanın bulunduğu Kilis’te 393 bağımsız bölümden oluşan 272 bina yıkıldı. 961 bina ile ilgili tespit yapılamazken, ağır hasarlı, acil yıkılması gereken ve yıkılan bina sayısı 1.115, konut sayısı 1.278, iş yeri 109 ve ahır sayısı 168 oldu. merkez ilçe.

48 binanın bulunduğu Osmaniye’de 223 bina yıkıldı. 910 bağımsız bölüm harap oldu. Ancak yıkılacak, ağır hasar görecek ve yıkılacak bina sayısı 3 bin 271 olurken, konut sayısı 8 bin 861, 2 bin 205 ticari işletme ve 13 ahır oldu. 2.825 adet bina ile ilgili tespit yapılamamıştır. Merkezde 148, Düziçi’nde 33, Bahçe’de 28 bina yıkıldı.

Şanlıurfa’da 55 bin binanın 71’i yıkıldı. 7.188 bina tespit edilememiştir. Ağır hasarlı, acilen yıkılması gereken ve yıkılan binaların toplam sayısı 584, komutanlık sayısı ise 2.614 oldu. 687 işyeri ve 6 ahırda ibretlik bir durum kaydedildi. Haliliye ilçesinde binaların 44’ü yıkıldı.

Hatay depreminin etkisi ne oldu?

Peki Hatay’da meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremin bölgedeki yapılara etkisi ne oldu, hasar tespit çalışması baştan mı yapılsın?

DW Türkçe’ye konuşan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç, hasar tespit çalışmalarının devam ettiğini belirterek, “Ama bakanlığın bu konudaki eğilimi sanırım hasar tespit çalışmalarını sıfırlayıp yeniden yapmak değil. İtiraz üzerine veya talep olması halinde yeniden inceleme yapılıyor” diye konuştu. Şu an için somut bir durum yok. Şu anki haliyle devam ettiğini biliyorum” dedi.

Son depremin ardından teorik olarak sıfırdan başlamanın gerekebileceğini belirten Yüzgeç, bakanlığın önündeki imkanlara işaret etti. Yüzgeç, “İmkanları ve kapasitesi çerçevesinde yapılabilir mi? İlk etapta itirazlar ve başvurular çerçevesinde ekipleri yönlendirecek. Ama önce işi bitirmesi gerekiyor” dedi.

‘Orta hasarlı binalar yeniden incelenmeli’

Taner Yüzgeç, normalde orta hasarlı binalarda güçlendirme yapılmadan oturulamayacağını kaydetti. “Son depremden sonra hafif ve orta hasarlı bu binaların durumu yeniden incelenmeli mi?” Soru üzerine Yüzgeç şu yanıtı verdi.

“Bakanlık böyle bir karar almazsa vatandaş binalarının denetlenmesini talep etmek zorunda. İkinci depremden sonra bakanlık bunu resen yapsın. Birincisi şu çalışması var. Depremin etkisini belirleyecek. Bir sonraki depremde ikinci deprem. Az hasarlı ve orta hasarlı binalar yeniden incelenmek üzere girilmelidir. Kişisel görüşüme ihtiyacım var.”

Peki, yıkılan şehirler nasıl yeniden inşa edilmeli? Yüzgeç, hasarın boyutuna işaret ederek, “Enkaz kaldırıldığında hasarın boyutu ortaya çıkacak. Özellikle acil yıkılması gereken binalar kaldırıldıktan sonra. Bundan sonra yapılaşmaların şehirleşme kriterlerine göre yapılması gerekiyor. Her ne kadar yeni bir şehir yapılıyorsa da mevcut şehir yeniden yapılanıyor ama planlı bir süreç gerekiyor.Bundan taviz verilmemeli. Bundan kaçınılmamalıdır” dedi.

Hatay’daki ikinci depremin ardından çok sayıda bina hasar gördü.Fotoğraf: Thaier Al-Sudani/REUTERS

“Erdoğan’ın sözleri tehlikeli”

Taner Yüzgeç, Erdoğan’ın bir yıl istediği şeklindeki sözlerinin hatırlatılması üzerine, “Bunlar tehlikeli cümleler. Şehir evlerden ibaret değildir. Evin olabilmesi için plan yapılması gerekir. Afet risk planları” dedi. , zemin çalışmaları yapılmalı, planlamalar buna göre yapılmalı.”Mesele sadece konut meselesi değil. Yakıcı bir ihtiyaç kuşkusuz sorun ama istediğim yere ev yaptım demek, gelecekte yaşayacakların hayatını belirlemek demektir” dedi.

Yüzgeç, deprem bölgesi yapım sürecine Mimarlar Odası başta olmak üzere meslek kuruluşlarının dahil edilmediğini vurguladı. “Hata yapalım, doğru olanı bulmayı düşündüklerine dair sinyaller alamıyoruz” diyen Yüzgeç, sorunun yeniden inşaat/konut üretimi olarak ele alındığını kaydederek, konuların araştırıldığını söyledi.